De grote duurzame stoffen en materialen lijst

Je loopt een winkel binnen, kijkt in het label van een kledingstuk en ziet allerlei termen staan. Termen die je net als ik waarschijnlijk niet allemaal snapt.

Laura Snijder heeft tijdens haar studie Fashion & Textiles Technologies veel kennis opgedaan over de verschillende stoffen, en deze wil ze graag met ons delen. Welke stoffen en materialen zijn nou het meest duurzaam en welke zijn gemaakt onder goede en eerlijke omstandigheden? De grote duurzame stoffen en materialen lijst, samengesteld door Laura Snijder en growthinkers.

Inhoud

                              Laatste update — 24 juni 2023

    Wat zijn duurzaam geproduceerde materialen?

    Bij het produceren van kleding hebben we te maken met impact op de planeet, dieren en mensen. Duurzaam geproduceerde materialen zijn materialen met zo min mogelijk impact op deze drie onderdelen.

    Wanneer is een stof duurzaam?

    Wanneer een stof duurzaam is, ligt aan de afkomst van de vezels en aan het verwerkingsproces. Zo kan een vezel plantaardig, dierlijk of kunstmatig door de mens gemaakt zijn. Daarnaast is het belangrijk om te weten of die vezel bijvoorbeeld afkomstig is uit verantwoord beheerde bossen (lyocell), een biologische plantage (katoen) en of iedereen die meewerkt aan het verwerkingsproces dit doet onder goede en eerlijke omstandigheden.

    Aan elk materiaal hangen voor- en nadelen als het gaat om duurzaamheid. Milieueffecten bij de productie van kleding hebben te maken met het vele gebruik van chemicaliën, bestrijdingsmiddelen, water, energie en landbouwgrond. Er ontstaat watervervuiling, bodemerosie en CO2-uitstoot.

    Bij deze de duurzame stoffen en materialen lijst, van minder duurzaam naar het meest duurzaam. Gebaseerd op de impact van Milieu Centraal die kijken naar klimaat, landgebruik, waterstress, gebruik van grondstoffen, ecotoxiciteit en plastic soep. Hoe minder impact punten, hoe duurzamer de stof is. [1]

    Minst duurzaam: Zijde (13 impact punten)

    Zijde is een dierlijke vezel afkomstig van de cocon van de zijderups, dit zijn larven van een vlindersoort. Kleding van zijde oogt luxueus door de prachtige glans en zachte textuur van de stof. Maar niets is minder waar. De zijderupsen worden gekweekt en in gevangenschap gehouden totdat zij een cocon gaan spinnen. Vervolgens worden de cocons, met de rupsen er nog in, gekookt om het plakkerige speeksel van de zijdeworm los te weken. De rupsen worden dus levend gekookt waardoor de cocon heel blijft en uiteindelijk het zijde garen in 1 keer kan worden afgewikkeld. Zo ontstaat er een lange, sterke draad om vervolgens mooie gladde stoffen van te weven.

    Maar er zijn ook andere soorten zijde. Voor Áhimsa zijde wordt er netjes gewacht totdat de rupsen hun cocon hebben verlaten als vlinder. Dit gebeurt op speciale boerderijen of door het verzamelen van cocons van zijderupsen die niet op een zijde-boerderij worden gekweekt en gehouden. Doordat de vlinder op eigen kracht de cocon verlaat ontstaat er wel een gat in de cocon en hierdoor blijven veel korte zijde draden over. Dit maakt het lastig om de zijde te verwerken tot garen en een gladde stof. Daarnaast zijn de cocons van Áhimsa zijde verschillend van kleur en maakt dat het lastig om te verven in een egale kleur.

    Kortom zijde kan als grondstof voor kleding een milieuvriendelijk product zijn. Voor het produceren van zijde is geen kunstmest, landbouw bestrijdingsmiddelen of pesticiden nodig. Ook is er relatief weinig energie nodig om de zijde te verwerken tot stoffen. Maar ga dus wel goed op onderzoek uit of die mooie glanzende zijde blouse op een diervriendelijke manier geproduceerd is. Door het GOTS keurmerk op de waslabel en/of hangtag weet je zeker dat je te maken hebt met de Áhisma zijde.

    Wol (12 impact punten)

    Wol is een natuurlijke vezel en omdat het een slijtvaste vezel is, is het heel duurzaam. Hierdoor gaat een kledingstuk van wol jarenlang mee. Een wolvezel kan meer dan 20.000 keer worden gebogen zonder te breken. Dit maakt kleding van wol enorm sterk. Enkele andere voordelen van biologisch wol zijn dat het materiaal ademend en zelfreinigend is. Nadat de vacht van het schaap pijnloos wordt afgeschoren, groeit het gewoon weer aan. Bovendien is wol biologisch afbreekbaar, de aarde neemt de voedingsstoffen op in de grond.

    Maar aan die wollen trui met een goede kwaliteit zitten ook nadelen. Zo heeft wol impact op de aarde omdat het zorgt voor meer CO2 uitstoot. Dit komt door het methaan dat vrijkomt van de scheten van schapen. Het land- en water gebruik zijn groot omdat de schapen oppervlakte kosten en de wol gewassen moet worden (vaak ook met bestrijdingsmiddelen). Ook qua dierenwelzijn scoort wol niet hoog omdat schapen niet altijd goed worden behandeld tijdens het scheren.

    Echter zijn de leefomstandigheden van de schapen in de biologische veeteelt een stuk beter dan van de schapen in de gangbare landbouw. De bodem is vrij van verontreiniging en er worden geen schadelijke chemicaliën gebruikt ter bestrijding van parasieten en schimmels op de vacht. Kleding van biologische wol kun je onder andere herkennen aan het GOTS (Global Organic Textile Standard) logo die je vind op het waslabel aan de binnenkant van een kledingstuk of op de hangtag aan het kledingstuk.

    sjaal wol Bufandy | sjaal wol Bufandy

    Katoen (9 impact punten)

    Katoen is de meest gebruikte stof voor het produceren van kleding (maar niet zo heel duurzaam). Je kunt je dus wel voorstellen dat er wereldwijd enorme hoeveelheden katoen nodig zijn. Katoen is een natuurlijke vezel die afkomstig is uit de zaden van de katoenplant. 40 procent van alle kleding die wereldwijd wordt geproduceerd, is dan ook van katoen. Het lijkt een goede grondstof voor kleding. Maar een kwart van alle pesticiden in de wereldwijde landbouw wordt gebruikt tijdens het verbouwen van katoen. Het maken van één paar jeans levert ongeveer tien kilo CO2-uitstoot op. Chemische bestrijdingsmiddelen worden gebruikt om te voorkomen dat de oogst mislukt. Deze chemicaliën vergiftigen niet alleen het milieu, maar ook de boeren die ermee in aanraking komen.

    In Texas vind je ’s werelds grootste katoenplantage, waar tachtig procent van het katoen genetisch gemodificeerd is. In de film The True Cost is te zien dat in Texas steeds meer boeren jong sterven aan kanker. Je ziet ook dat in de katoenplantages in India jaarlijks tientallen kinderen worden geboren met ernstige handicaps, omdat de grond en hun ouders zo vervuild zijn door de chemische bestrijdingsmiddelen.

    Het verschil tussen reguliere katoen en biologisch katoen is dan ook dat bij de teelt van biologisch katoen geen kunstmatige mest en schadelijke chemische bestrijdingsmiddelen worden gebruikt. Hierdoor lopen de boeren geen lichamelijke schade op en is er geen uitputting van de grond. Bij de teelt van biologisch katoen is het gebruik van chemicaliën om het machinaal plukken van de katoen te vergemakkelijken niet toegestaan. Daarom wordt het katoen handmatig geplukt. Daarentegen ligt de productiviteit van biologisch katoen 50% lager dan bij reguliere katoen. Dat betekent dat er meer grond nodig is om dezelfde hoeveelheid vezels te kweken.

    Kleding van biologisch katoen kun je vaak herkennen aan een keurmerk die je vindt op het waslabel aan de binnenkant van een kledingstuk of op de hangtag aan het kledingstuk. Het is lastig om te traceren waar de reguliere katoen uit een kledingstuk vandaan komt, daarom is het wel zo fijn om voor kleding van biologisch katoen te kiezen met een keurmerk zoals GOTS (Global Organic Textile Standard), Fairtrade cotton en BCI (Better Cotton Initiative).

    jeans UNDYED biologisch katoen ARMEDANGELS | jumpsuit biologisch katoen Thinking Mu

    Viscose (8 impact punten)

    Viscose stof wordt voornamelijk veel gebruikt voor dames blouses, tunieken en jurken. Maar ook voor voering van dames en heren jassen of blazers. Dit omdat de stof heel soepel valt. Viscose is een vezel dat als vervanging voor zijde wordt gebruikt omdat zijde erg kostbaar is. De viscose vezel wordt door de mens gemaakt van cellulose afkomstig uit bomen.

    Helaas wordt er bij het maken van viscose garens veel chemicaliën gebruikt. De uit hout gewonnen vezels worden tot een stroperige chemische massa opgelost en door een spinkop gedrukt waardoor er lange garens ontstaan. Tegenwoordig gebruiken duurzame kledingmerken de minder milieubelastende variant van viscose: Tencel® / lyocell waarbij het maken van de garens gelet wordt op dat de chemicaliën niet terug het milieu ingaan maar hergebruikt worden.

    top EcoVero aubergine ARMEDANGELS | broek EcoVero zwart ARMEDANGELS

    Linnen en hennep (6 impact punten)

    Linnen is een natuurlijke vezel afkomstig van de vlasplant. Kleding van linnen is kenmerkend doordat het een zachte en luchtige stof is en door de kleine verdikkingen(slub) in het weefsel. Er is relatief weinig gif of kunstmest nodig om de plant te laten groeien, maar het verwerkingsproces is behoorlijk arbeidsintensief.

    Biologisch linnen, in tegenstelling tot de reguliere linnen, wordt verbouwd zonder het gebruik van pesticiden, kunstmest en genetisch gemodificeerde zaden. Kleding van biologische linnen is onder andere herkenbaar door het GOTS keurmerk in het waslabel of aan het hangtag in de kledingwinkel.

    Hennep is een natuurlijke vezel afkomstig van de hennepplant. Deze plant groeit twee keer zo snel als katoen. Bij het verbouwen van hennep is aanzienlijk veel minder kunstmest nodig en hierdoor ontstaat er minder vervuiling in de bodem en raakt de grond minder snel uitgeput. In sommige gebieden kan zelfs 3 a 4 keer per jaar geoogst worden. Een ander voordeel is dat de hennep plant weinig last heeft van insecten en dat betekent dat er weinig tot geen pesticiden en andere chemische bestrijdingsmiddelen nodig zijn. Wat dat betreft zou je dus kunnen zeggen dat een veld met hennep beter is voor de natuur dan veel andere landbouwgewassen.

    Echter is de verwerking van de hennep vezel wat lastiger dan andere natuurlijke vezels. Omdat stof van hennep erg stug is moet deze bewerkt worden of de vezels worden gemengd met andere vezels. Door bijvoorbeeld de hennepvezel te mengen met biologisch katoen ontstaat er wel een zachte stof. Maar door de mix van verschillende soorten vezels is de stof later weer lastiger te recyclen.

    top linnen zwart Aesthetic Stories | top linnen zand Aesthetic Stories

    Meest duurzaam: Lyocell / Tencel® (5 impact punten) 

    Wat een klein beetje verwarrend is, is dat lyocell stof voornamelijk bekend is onder de merknaam Tencel®. Tencel® is de gepatenteerde naam van de vezel door het Oostenrijkse fabrikant Lenzing. Voor het merk Tencel® wordt het hout voor het maken van een lyocell stof gehaald uit speciaal beheerde, duurzame bossen in Zuid-Afrika. Lyocell / Tencel® kun je gewoon wassen op 30 graden. Kleding van Tencel® kan stug aanvoelen na het wassen, zodra de stof opdroogt wordt het vanzelf weer zacht.

    Lyocell is een kunstmatige vezel op natuurlijke basis. Dit houdt in dat de vezel door de mens gemaakt is van natuurlijk materiaal. De stof lyocell is gemaakt van houtsnippers van onder andere de eucalyptusboom. Van houtpulp worden garens gesponnen en vervolgens stoffen geweven.

    Lyocell is het duurzame alternatief voor viscose, wat ook gemaakt wordt van hout. Dit omdat de verwerking van lyocell veel minder schadelijk is voor het milieu en dat komt door het ‘closed-loop’ systeem. Wat inhoudt dat ongeveer 99% van het niet-chemische oplosmiddel en het water dat gebruikt wordt voor de productie weer opgevangen en hergebruikt wordt.

    De stof lyocell is net zo zacht en soepel als zijde en heeft daarbij een luxe uitstraling. Een voordeel is dat de prijs van lyocell kleding een stuk lager is dan zijde. Daarbij is lyocell ook nog heel sterk, blijft het lang 

    top Tencel® off white Thinking Mu | top Tencel® zwart Jan 'n June

    Alle bovengenoemde stoffen zijn biologisch afbreekbaar en zorgen niet voor plastic soep. Synthetische stoffen zoals acryl, bioplastic, elastaan, polyamide, polyester en pvc doen dat wel. Was kleding met deze stoffen bijvoorbeeld in een Guppyfriend waszak zodat deze vezels niet in de oceanen terechtkomen.

    Gerecyclede stof

    Naar mijn mening is het recyclen van oude kleding tot nieuwe kleding een hele goede stap in het verduurzamen van onze huidige (zeer vervuilende) kledingindustrie. Waarom maar altijd nieuwe stoffen gebruiken als recyclen ook mogelijk is? Kleding van katoen, wol of polyester kan prima gerecycled worden tot nieuwe stoffen.

    Maar, er moet wel eerst het een en het ander gebeuren. Daarbij is het ook niet mogelijk om alle soorten kleding te recyclen omdat veel kleding bestaat uit een mix van verschillende materialen. Hierdoor gaat de kwaliteit verloren tijdens het verscheuren van de kleding tot de oorspronkelijke vezels. Na het verscheuren worden de vezels gesorteerd op kleur en textiel soort.

    Wanneer de kwaliteit van de gesorteerde vezels niet voldoende is om er nieuwe kleding van te maken, worden ze onder andere gebruikt voor schoonmaakdoekjes of als opvulmateriaal in meubels. De vezels worden dan geperst tot een stof. Gelukkig is er dus altijd een eindproduct. Een vezel van goede kwaliteit is lang genoeg om opnieuw gesponnen te worden tot garens. Van die garens worden vervolgens nieuwe stoffen geweven of gebreid. Uiteindelijk kan daarvan een nieuw kledingstuk gemaakt worden.

    Ook plastic afval, denk hierbij aan de plastic soep die drijft in de stille oceaan, kan gerecycled worden tot polyester garens voor kleding. Zo maakt het tassenlabel Matt & Nat tassen met garens van gerecyclede PET-flessen en modemerk Ecoalf hele collecties van gerecycled plastic.

    Conclusie

    Alles wat je nieuw koopt heeft in principe meer impact dan dat wat al is gemaakt. Tweedehands kleding kopen is altijd het beste. We kijken heel erg uit naar meer winkels zoals de Front General Store in New York waar tweedehands artikelen op voorhand voor jou worden geselecteerd.

    Probeer als je nieuw koopt eerst te kijken naar merken die gerecyclede stoffen gebruiken, die zijn het meest duurzaam omdat het al geproduceerd is. MUD Jeans en Veja zijn hier goede voorbeelden van.

    Kijk voor nieuwe kleding zonder gerecyclede stoffen zoveel mogelijk naar lyocell, Tencel®, hennep en linnen. Een 100% duurzame stof voor kleding gebruiken is niet altijd mogelijk, wanneer je ook een kledingstuk wil dragen van goede kwaliteit met een goede pasvorm, waardoor uiteindelijk het kledingstuk lang meegaat.

    Dit artikel bevat affiliate links. Wanneer je iets koopt via zo'n link krijgen wij daar een commissie van. Een directe manier om ons te supporten en de website up-to-date te houden #onlybuyitwhenyouneedit. Onze website draait op 100% hernieuwbare energie via mijn.host. Om ons website verkeer in te zien maken we gebruik van Fathom Analytics, die jouw privacy respecteert en geen cookies gebruikt.

    Onze zoektocht naar persoonlijke groei, minimalisme en duurzaamheid. Jouw guide naar een bewust en duurzaam leven. Join Claire's conscious curated newsletter.

    Met een hoofd vol zorgen vertrok ik in 2011 voor een reis naar Brazilië en las daar het boek 'Denk groot & word rijk’ van Napoleon Hill. Het boek en de reis veranderden mijn leven compleet. Terug in Nederland ging ik bloggen om net als Napoleon Hill anderen te helpen en te inspireren. In 2018 schreef ik het boek ‘Verlangen naar minder' (15.000+ exemplaren verkocht) over mijn zoektocht naar een bewuster en duurzamer leven. Naar aanleiding van het boek geef ik ook lezingen.